Reč ,,šuma” ukorenjena je u nazivu Šumadije, iako su šume ovog regiona danas značajno degradirane. Ipak, zahvaljujući lokalnom stanovništvu, naročito u seoskim sredinama, neka od najstarijih stabala očuvana su do danas u vidu svetih stabala zapisa. Najčešće su u pitanju hrastovi, koji ponekad predstavljaju monumentalne i najstarije primerke svojih vrsta. Vekovima unazad lokalno stanovništvo se okuplja oko ovih stabala, praktikujući brojne narodne i religijske običaje. Multidisciplinarni tim TreeGems projekta, udružen sa građanima Šumadije, radiće tokom 2025. i 2026. godine na dokumentovanju stabala zapisa u Šumadijskom upravnom okrugu. Cilj istraživanja je karakterizacija ovih stabala sa botaničkog i ekološkog aspekta sa posebnim osvrtom na zatečeno stanje i njihovu ekološku ulogu u svetlu klimatskih promena. Takođe, stabla zapisi biće posmatrana i analizirana sa socio-kulturnog aspekta. Kao njihovi čuvari kroz vekove, građani Šumadije predstavljaju ključne činioce u razmeni znanja, pronalaženju stabala na terenu i prikupljanju podataka kako s bio-ekološkog, tako i socio-kulturnog aspekta. U duhu Otvorene nauke, rezultati istraživanja biće dostupni javnosti u vidu baze podataka i naučnih radova. Planirane su i dve radionice sa lokalnim stanovništvom, usmerene ka podizanju svesti o stanju šuma, njihovom značaju i specifičnosti stabala zapisa kao posebnih primeraka na ovom području. Važan ishod našeg projekta jeste pokretanje inicijative za zaštitu stabala zapisa u okviru kulturnog nasleđa UNESKO.
Nosilac projekta:
Institut za multidisciplinarna istraživanja – Univerzitet u Beogradu
Partneri:
Ekološko istraživačko društvo „Mladen Karaman“
Obrazovno kreativni centar „4E Kragujevac“
Zavod za zaštitu prirode Srbije
LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/treegems-citizen-science-project-690860344/
X: https://x.com/TreeGemsCitSci
Instagram: https://www.instagram.com/treegems.citizenscience/
Facebook: https://www.facebook.com/profile.php?id=61571726978005
