Od srede, 11. maja, u prodaji je novo izdanje časopisa Elementi. Tema broja je – objektivnost!
O objektivnosti, terminu koji mnogi uzimaju zdravo za gotovo, za temat 28. broja, iz potpuno različitih perspektiva pisali su Ivan Umeljić, Đorđe Petrović, Miljan Vasić i Bogdan Đorđević.
Za većinu, objektivnost podrazumeva nekoliko jasnih karakteristika kao što su isključenost emocija, ispravna procedura i proizvođenje pouzdanih empirijskih rezultata. Ipak, kao što su to – u sada već klasičnoj studiji „Objektivnost“ – pokazali istoričari nauke Lorejn Daston i Piter Galizon, značenje pojmova koji se povezuju sa „objektivnošću“ u velikoj meri variralo je u protekla dva veka. Urednik Elemenata Ivan Umeljić predstavio nam je šta se kroz istoriju smatralo objektivnim i zašto Daston i Galizon pojavu modernog koncepta objektivnosti povezuju sa pojavom fotografije.
Drugi tekst u sklopu temata obrađuje važno društveno pitanje – novinarsku objektivnost. Ako bismo odstranili objektivnost iz novinarstva, kako bismo ga onda razlikovali od odnosa s javnošću ili propagande, piše Đorđe Petrović. Međutim, da li je novinarstvo opsednuto objektivnošću, neutralnom perspektivom i predstavljanjem obe strane, samo neuspeli eksperiment?
Prema jednom gledištu, u demokratiji građani izražavaju svoja subjektivna mišljenja, a donošenje kolektivnih odluka uzimanjem svih mišljenja u obzir vodi ka ostvarivanju autonomije i jednakosti među njima. Drugo gledište podrazumeva da postoje objektivno ispravne i pogrešne odluke, a demokratija je najbolje sredstvo pomoću kojeg dolazimo do ovih prvih. Miljan Vasić piše o tome šta je to toliko dopadljivo i teoretičarima i onima koji demokratiju praktikuju.
Danas, posle nekoliko sezona u kojima je video-tehnologija postala sastavni deo fudbalskih utakmica, VAR predstavlja veliku podršku sudiji, ali je sudija i dalje taj koji vodi glavnu reč i donosi konačnu odluku na terenu. O tome koliko je sudijama teško da donesu pravednu odluku, zašto se istorija fudbala može posmatrati i kroz istoriju sudijskih grešaka, kao i o dometima video-tehnologije u fudbalu – saznajte iz članka Bogdana Đorđevića.
Ilustracija Đorđa Balmazovića za tekst Đorđa Petrovića Izgubljeno značenje novinarske objektivnosti
Ako ste se nekada preslišavali za ispit ili okupili sa društvom na nekoj od klupa Studentskog parka, onda ste učili i družili se u društvu Dositeja Obradovića, Josifa Pančića i Jovana Cvijića. Naučni saradnik na Odeljenju za istoriju umetnosti Filozofskog fakulteta u Beogradu Jovana Nikolić donosi nam zanimljivu priču o naučnicima iz Studentskog parka.
Nemačka reč bidermajer ne odnosi se samo na buket mlade na venčanju, već i na umetnički stil prve polovine 19. veka, dok reč „maler“, akcentovana na jedan način u nemačkom jeziku označava slikara, a na drugi način, u francuskom, iz koga je dospela i u srpski jezik, označava lošu sreću, nesreću, nezgodu, nepriliku ili peh. Kakav se „peh“ desio Karlu Špicvegu da od farmaceuta postane jedan od vodećih slikara bidermajera i na neobičan način spoji nauku i umetnost, saznajemo od Ane Samardžić.
Trofima Denisoviča Lisenka istorija pamti manje kao naučnika, a više kao miljenika Josifa Visaironoviča Staljina i nekoga ko je odgovoran za nazadovanje sovjetske biologije, kao i progon i smrt brojnih sovjetskih genetičara. Naučni saradnik na Odeljenju za filozofiju Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu Igor Živanović u svom tekstu Lisenka opisuje kao „zlosrećnog antiheroja još nesrećnijeg vremena“ i pruža nam jednu obuhvatnu priču o ovom sovjetskom agronomu.
U novim Elementima možete pročitati i tekst Petra Nurkića o kratkoj istoriji besmrtnosti — od Epa o Gilgamešu, preko drevne Grčke do Džefa Bezosa, koji uveliko ulaže u institut koji okuplja prestižne naučnike koji se bave starenjem ćelija i pokušajima da obrnu taj proces.
Ilustracija Nikole Koraća za tekst Petra Nurkića Kratka istorija besmrtnosti: od Gilgameša do Džefa Bezosa
Zagledani u daleke svetove koji su od Zemlje često udaljeni nekoliko milijardi svetlosnih godina, dugo smo bili u nedoumici da li nam, i u kojoj meri, promiče lepota matične galaksije? Darko Donevski, astrofizičar sa međunarodnog instituta SISSA u Italiji, u rubrici Orbitiranje ističe da smo sa pojavom moćnih radio-interferometara, koji donose detaljne radiotalasne snimke svemira, sve bliži odgovoru na ovo pitanje.
Kada je osamdesetih godina medicinska robotika počela da se razvija kao naučna disciplina, a teleprisutnost postao prepoznatljiv tehnološki pojam zahvaljujući Marvinu Minskom, Veronika Ahumada je bila devojčica koja je zbog zdravstvenih problema često izostajala iz škole. Od Milana Jenića saznajemo više o njenom istraživačkom entuzijazmu, koji je doveo do toga da hronično bolesna deca širom sveta imaju mogućnost da uz pomoć teleprisutnih robota budu uključena u obrazovni sistem.
„Strip, kao i svaka druga forma umetnosti, počiva na inovacijama i promenama. Neke od njih su revolucionarne, i nose talas koji suštinski menja strip scenu iz korena. Forma umetnosti koja guši i zabranjuje promene – a time i napredak – tone u prosečnost i osuđena je na nestanak“, piše u svom novom tekstu strip kritičar Nikola Dragomirović.
Ilustracija Željka Lončara za tekst Darka Stojilovića Inženjering dobrih odluka
Istoričar mode Stefan Žarić piše o članovima porodice Dior, o ruži sa sto latica i, najposle, o parfemu Miss Dior. On naglašava da je reč o „esenciji ljubavi jedne porodice i mirisu slobode i antifašizma koji nam je Rosa centifolia podarila da u njemu i danas uživamo“.
Znate li kako funkcionišu nudge i boost i u čemu je razlika između ova dva termina? O tome kako doneti dobru odluku, ali i kako uticati na pojedince da donose bolje odluke otkriva nam stalni saradnik časopisa Elementi psiholog Darko Stojilović.
Ivana Nikolić nam, kroz intervju sa dr Nikolom Unkovićem i dr Milicom Ljaljević Grbić, predstavlja priču o naučnom timu koji proučava neželjene promene na kulturnim dobrima do kojih dovode mikroorganizmi. U drugom intervjuu, Ivana je razgovarala sa dr Anom Popović Bijelić, koja rukovodi projektom čiji je glavni cilj da dizajnira i razvije biokompatibilni i biorazgradivi gel čija bi primena trebalo da postane sastavni deo pretkliničkih istraživanja za brzo utvrđivanje citotoksičnosti novih antikancer lekova.
Pored naučnopopularnih tekstova iz različitih oblasti, i ovo izdanje časopisa Elementi krase ilustracije vodećih ilustratora iz Srbije i regiona: Đorđa Balmazovića, Nikole Koraća, Vladana Nikolića, Srđe Dragovića, Monike Lang, Željka Lončara, Ksenije Pantelić, Irene Gajić i Vuka Palibrka, koji je osmislio i naslovnu stranu.
